خطاهای نادرست جمله در ویراستاری یک مقاله
برای از بین بردن خطاهای نادرست جمله می توان با استفاده از نوشتن یک مقاله خوب و جذاب و اهتمام ورزیدن به تسلط زبان، دانش موضوعی، تحقیق و بررسی، برنامه‌ریزی و سازمان‌دهی، خلاقیت و تخیل تا حدودی این مسئله را برطرف کرد. اما این عوامل تنها کافی نیستند. برای اینکه یک مقاله را به یک اثر علمی، آموزشی، تحلیلی یا انتقادی تبدیل کنید، باید آن را ویرایش کنید. ویرایش یک فرآیند حساس و دقیق است که در آن شما باید خطاها، نقص‌ها، ضعف‌ها و ایرادات نوشتار خود را شناسایی و رفع کنید. ویرایش می‌تواند در سطوح مختلف از جمله فنی، ساختاری، زبانی و محتوایی صورت گیرد.
در این بلاگ، قصد دارم به یکی از مهم‌ترین سطوح ویرایش یعنی سطح زبانی بپردازم. در این سطح، شما باید به خطاهای کاربرد نادرست جمله در نوشتار خود توجه کنید. جملات ناقص، طولانی و پیچیده، تکراری و تضاد دار، نامفهوم یا نامربوط از جمله خطاهای رایج در ساخت جملات هستند که باعث کاهش کیفیت و اثربخشی مقالات می‌شوند. در این بلاگ، من این خطاها را به صورت جزئی بررسی می‌کنم و علل و راه‌حل‌های آن‌ها را شرح می‌دهم. همچنین نکات و ترفندهای کاربردی را برای بهبود کاربرد جملات در مقالات ارائه می‌دهم.
امیدوارم با خواندن این بلاگ، شما بتوانید جملات خود را به صورت صحیح و قابل فهم بسازید و مقالات خود را با کارآمدتر و جذاب‌تر کنید. در ادامه با من همراه باشید.
این بخش شامل :
انواع خطاهای نادرست جمله
جمله یکی از واحدهای اصلی زبان است که معنا و پیام را منتقل می‌کند. جمله باید دارای ساختار مناسب و معنای کامل باشد تا بتواند نقش ارتباطی خود را به خوبی ایفا کند. اما گاهی اوقات، نویسندگان در ساخت جملات با خطاهایی روبرو می‌شوند که باعث می‌شود جملات آن‌ها نامفهوم، نامربوط، تکراری، تضاد دار یا ناقص باشند. در این بخش، چهار نوع خطای رایج در ساخت جملات را معرفی و بررسی می‌کنم.
جملات ناقص
جملات ناقص جملاتی هستند که دارای عنصر اصلی یعنی فعل یا فاعل نیستند. جملات ناقص معمولا در گفتار روزمره به کار می‌روند، اما در نوشتار علمی یا رسمی، باید از آن‌ها خودداری کرد. جملات ناقص باعث می‌شوند معنای جمله نامشخص یا ناتمام باشد و خواننده را گیج کنند. برای رفع این خطا، باید عنصر اصلی جمله را تکمیل کرد.
به عنوان مثال:
-
خطای: ویرایش چیست؟
-
درست: ویرایش چه فرآیندی است؟
-
خطای: در سال ۱۳۹۹.
-
درست: من در سال ۱۳۹۹ به تهران آمدم.
جملات طولانی و پیچیده
شاید نتوان این مورد را در خطاهای نادرست جمله دسته بندی نمود اما جملات طولانی و پیچیده جملاتی هستند که دارای بسیار زیرجمله، عبارت، واژه یا نشانه‌گذاری هستند. جملات طولانی و پیچیده باعث می‌شوند خواندن و فهمیدن جمله دشوار شود و خواننده را خسته کند. برای رفع این خطا، باید جملات را به قسمت‌های کوچکتر تقسیم کرد، عبارت‌های اضافی را حذف کرد، واژگان ساده و روان را به کار برد و نشانه‌گذاری مناسب را اعمال کرد.
به عنوان مثال:
-
خطای: در این بلاگ قصد دارم به چند نکته و ترفند کاربردی درباره ویرایش جملات پرداخته و شما را با این فرآیند حساس و دقیق آشنا کنم که در آن شما باید خطاها، نقص‌ها، ضعف‌ها و ایرادات نوشتار خود را شناسایی و رفع کنید.
-
درست: در این بلاگ، قصد دارم به چند نکته و ترفند کاربردی درباره ویرایش جملات پرداخته کنم. ویرایش یک فرآیند حساس و دقیق است. در این فرآیند، شما باید خطاها، نقص‌ها، ضعف‌ها و ایرادات نوشتار خود را شناسایی و رفع کنید.
جملات تکراری و تضاد دار
جملات تکراری و تضاد دار جملاتی هستند که دارای واژگان یا عبارات مشابه یا متضاد هستند. جملات تکراری و تضاد دار باعث می‌شوند جمله بی‌معنی، بی‌روح یا گنگ شود و خواننده را سردرگم کند. برای رفع این خطا، باید واژگان یا عبارات مشابه یا متضاد را حذف یا جایگزین کرد.
به عنوان مثال:
-
خطای: جمله باید دارای ساختار مناسب و معنای کامل باشد تا بتواند نقش ارتباطی خود را به خوبی ایفا کند.
-
درست: جمله باید دارای ساختار مناسب باشد تا نقش ارتباطی خود را به خوبی ایفا کند.
-
خطای: جملات نامفهوم یا نامربوط از جمله خطاهای رایج در ساخت جملات هستند.
-
درست: جملات نامفهوم یا نامربوط از خطاهای رایج ساخت جملات هستند.
جملات نامفهوم یا نامربوط
جملات نامفهوم یا نامربوط جملاتی هستند که دارای معنای غیرصریح، غیرواضح، غیرمنطقی یا غیرارتباطی هستند. جملات نامفهوم یا نامربوط باعث می‌شوند پیام نوشتار به درستی منتقل نشود و خواننده را به اشتباه بینجاند. برای رفع این خطا، باید معنای جمله را صریح، واضح، منطقی و ارتباطی کرد.
به عنوان مثال:
-
خطای: این بلاگ شامل این عنوان‌ها خواهد بود.
-
درست: این بلاگ شامل این عنوان‌ها است.
-
خطای: جملات طولانی و پیچیده باعث می‌شود فهمیدن جمله دشوار شود.
-
درست: جملات طولانی و پیچیده فهمیدن جمله را دشوار می‌کنند.
علل و راه‌حل‌های خطاهای جمله
خطاهای کاربرد نادرست جمله می‌توانند به دلایل مختلفی ایجاد شوند. در این بخش، چهار عامل اصلی ایجاد کننده این خطاها را شناسایی و راهکارهای مناسب برای پیشگیری یا رفع آن‌ها را پیشنهاد می‌کنم.
عدم تسلط به قواعد زبان
یکی از عوامل مهم ایجاد کننده خطاهای جمله، عدم تسلط به قواعد زبان است. قواعد زبان شامل قواعد دستوری، نحوی، واژگانی و املایی هستند که برای ساخت جملات صحیح و معنادار لازم هستند. اگر نویسنده به این قواعد آشنا نباشد یا آن‌ها را به درستی رعایت نکند، ممکن است جملات نامفهوم، نامربوط، تکراری، تضاد دار یا ناقص بسازد.
راهکار
برای پیشگیری یا رفع این خطا، باید به یادگیری و تقویت قواعد زبان توجه کرد. برای این منظور، میتوانید از منابع معتبر و معروف زبان فارسی استفاده کنید.
برخی از این منابع عبارتند از:
-
کتاب «قواعد زبان فارسی» اثر دکتر حسین سامعی
-
کتاب «قواعد دستور زبان فارسی» اثر دکتر حسین ملاحسینی
-
کتاب «قواعد نحو فارسی» اثر دکتر محمود شیران
-
کتاب «قواعد ویرایش» اثر دکتر حسین سامعی
-
وبسایت «فرهنگستان زبان فارسی»
عدم توجه به هدف و مخاطب نوشتار
عامل دیگری که ممکن است باعث خطا در ساخت جملات شود، عدم توجه به هدف و مخاطب نوشتار است. هر نوشتار باید دارای یک هدف و یک مخاطب خاص باشد. هدف نشان‌دهنده این است که شما چه پیام یا فایده‌ای را می‌خواهید به خواننده منتقل کنید. مخاطب نشان‌دهنده این است که خواننده شما چه سطح دانش، علاقه، نگرش یا نیازی دارد. اگر شما به این دو عامل توجه نکنید، ممکن است جملاتی بسازید که با هدف و مخاطب نوشتار سازگار نباشند. برای مثال، اگر شما یک مقاله علمی را برای یک جمهور عمومی بنویسید، ممکن است جملات طولانی و پیچیده، تخصصی و فنی یا بی‌روح و خشک باشند.
راهکار
برای پیشگیری یا رفع این خطا، باید قبل از نوشتن، هدف و مخاطب نوشتار خود را مشخص کنید. سپس باید جملات خود را با توجه به این دو عامل ویرایش کنید.
برای این منظور، میتوانید از این راهنمایی‌ها استفاده کنید:
-
برای یک هدف آموزشی، جملات ساده، روان، واضح و قدرتمند را به کار ببرید.
-
برای یک هدف تحلیلی یا انتقادی، جملات منطقی، دقیق، مستدل و متعادل را به کار ببرید.
-
برای یک هدف علمی یا تخصصی، جملات فنی، دانش‌بنیان، استاندارد و منبع‌دار را به کار ببرید.
-
برای یک هدف خلاقانه یا تخیلی، جملات زنده، جذاب، هنرمندانه و خلاق را به کار ببرید.
-
برای یک مخاطب عمومی، جملات ساده، روان، قابل فهم و جذاب را به کار ببرید.
-
برای یک مخاطب علمی یا تخصصی، جملات فنی، دانش‌بنیان، استاندارد و منبع‌دار را به کار ببرید.
-
برای یک مخاطب آشنا یا صمیمی، جملات غیررسمی، خودمانی، صادقانه و دوستانه را به کار ببرید.
-
برای یک مخاطب ناآشنا یا رسمی، جملات احترام‌آمیز، محترمانه، ادب‌آموز و مناسب را به کار ببرید.
خاتمه
در این بلاگ، ما به بررسی خطاهای کاربرد نادرست جمله در ویرایش یک مقاله پرداختیم. ما چند نوع خطای رایج در ساخت جملات را شناختیم و علل و راه‌حل‌های آن‌ها را بیان کردیم. همچنین چند نکته و ترفند کاربردی را برای بهبود کیفیت جملات ارائه دادیم. امیدواریم که این بلاگ برای شما مفید و آموزنده باشد. اگر مایل به یادگیری بیشتر در مورد ویرایش جملات هستید، میتوانید به منابع زیر مراجعه کنید:
- کتاب «The Elements of Style» نوشته William Strunk Jr. و E.B. White
- کتاب «Style: Lessons in Clarity and Grace» نوشته Joseph M. Williams و Joseph Bizup
- وبسایت های آموزش ویدیویی رایگان همانند Youtube Grammarly
- وبسایت های رایگان آموزش ویراستاری همانند الیاس حسینی
با تشکر از توجه شما به این بلاگ. من از نظرات و پیشنهادات شما استقبال می‌کنم. لطفا در قسمت نظرات با من در میان بگذارید.
مثال نداشت. به درد نخورد.
درود دوست عزیز ممنونم از شما بابت توجه شما به متن.
در زیر هر بخش قسمتی رو مشخص کردیم و با گزینه برای مثال مشخص شده که میتونید به اونها توجه کنید.