ابهام و فشرده سازی جمله + گم شدن مرجع ضمیر
درود و عرض ادب و احترام خدمت شما دوست گرامی در این پست تحت عنوان ابهام و فشرده سازی جمله و سبک سازی ساختمان جمله قصد داریم به سه نکته بسیار مهم در خصوص ویراستاری ادبی بپردازیم:
این مطالب چکیده ای از کتاب راهنمای ویراستاری و درست نویسی نوشته دکتر محسن ذوالفقاری می باشد. این مقاله از منظر ویراستاری ادبی به موضوع ویراستاری نگاه کرده است و بحث فنی و تخصصی می باشد.
اما نگران نباشید آکادمی آموزش ویراستاری و صفحه آرایی الیاس حسینی اهتمام ورزیده تا آن را به ساده ترین روش ممکن برای شما با مثال های ساده بیان کند. بنابراین شما برای یادگیری این مطلب احتیاجی به پیش آگهی از دستور زبان فارسی ندارید.
پیرامون اهمیت این موضوع می توان عنوان نمود، ابهام و فشرده سازی جمله و گم شدن مرجع ضمیر در نگارش متون فارسی، یکی از مشکلات رایج ابهام و فشرده سازی جمله و گم شدن مرجع ضمیر است.
این مشکلات باعث می‌شوند که مفهوم نویسنده به خواننده منتقل نشود یا به صورت نادرست تفسیر شود. در ادامه به بررسی علل، نشانه ها و راه حل های این مشکلات خواهیم پرداخت پس تا انتهای این مطلب همراه ما باشید.
دراین مطلب می خوانید: (برای پیمایش به مطلب لمس/کلیک کنید)
ابهام جمله
ابهام جمله زمانی رخ می دهد که جمله دارای بیش از یک معنا باشد و خواننده نتواند بفهمد که نویسنده منظور خود را با کدام معنا بیان کرده است. علل ابهام جمله می‌توانند مختلف باشند.
از جمله این موارد می توان به موضوعات زیر اشاره نمود :
- استفاده از ضمایر بدون مرجع یا با مرجع نامشخص
- استفاده از عبارات تعدادی، تفضیلی، تقابلی، تقسیم کننده، تقارن آور یا تحول آور بدون رعایت قواعد
- استفاده از عبارات قیدی، صفت های قید ساز یا حروف ربط بدون رعایت ترتیب
- استفاده از عبارات پاسخگو یا پاسخ طلب بدون رعایت ساختار
- استفاده از عبارات تکرار شده، هم آوای شده یا هم پایان شده که باعث تخریب سبک سازی ساختمان جمله
- استفاده از عبارات دارای معانی دوگانه، سخرانه، طنزآمیز یا استعاری برای رفع ابهام جمله
حال برای رفع این موارد در ابهام و فشرده سازی به ترتیب لازم است که نویسنده :
- ضمایر را با مرجع خود هم خط کند و در صورت امکان از ضمایر جدا به جای ضمایر پیوسته استفاده کند.
- عبارات تعدادی، تفضیلی، تقابلی، تقسیم‌کننده، تقارن آور یا تحول آور را با رعایت قواعد ویرگول، خط تیره، نقطه ویرگول یا پرانتز جدا کند.
- عبارات قیدی، صفت های قید ساز یا حروف ربط را در محل مناسب قرار دهد و در صورت لزوم با ویرگول از بقیه جمله جدا کند.
- عبارات پاسخگو یا پاسخ طلب را با رعایت ساختار و نشانه‌های سوالی یا جوابی بنویسد.
- عبارات تکرار شده، هم آوای شده یا هم پایان شده را با استفاده از مترادف ها، متضاد‌ها یا معادل‌های مناسب تنوع بخشید.
- عبارات دارای معانی دوگانه، سخرانه، طنزآمیز یا استعاری را با استفاده از نشانه‌های مناسب مشخص کند.
تمامی مواردی که در بالا عنوان گردید بسیار در سبک سازی ساختمان جمله تاثیر مطلوب و به سزایی خواهد گذاشت و هدفمند خواهد بود.
آکادمی آموزش ویراستاری و صفحه آرایی الیاس حسینی، همچنین یک مقاله در خصوص ایرادات نادرست جلمه در انجام صحیح تر ویرایش پایان نامه و مقالات برای شما تهیه کرده است : خطاهای نادرست جمله در ویراستاری یک مقاله
فشرده سازی جمله
فشرده سازی جمله زمانی رخ می دهد که نویسنده برای اجتناب از تکرار اسامی یا عبارات، از ضمایر یا حروف اضافه استفاده کند و به این ترتیب جمله را کوتاه تر کند. فشرده سازی جمله می تواند در برخی موارد مفید باشد، اما در برخی موارد دیگر ممکن است باعث تخریب سبک سازی ساختمان جمله شود.
حالت صحیح استفاده از جمله
در اصل باید جلمه به این صورت نوشته شود :
- جمله طولانی: محمد به مدرسه رفت و محمد دید کتابش را فراموش کرده است.
- جمله فشرده: محمد به مدرسه رفت و دید کتابش را فراموش کرده است.
تاثیر فشرده سازی نادرست
اما گاهی فشرده سازی جمله باعث می‌شود که جمله نامفهوم گردد و معنای آن نامشخص شود. این اتفاق زمانی می‌افتد که مرجع ضمیر، یعنی اسم یا شخصی که ضمیر به آن اشاره دارد، در جمله وجود نداشته باشد یا با چندین اسم یا شخص قابل تطبیق باشد. مثلا:
- جمله ابهام زا: علیرضا به علیرضا گفت.
- جمله روشن: علیرضا (برادر) به علیرضا (پسر عمو) گفت.
رفع ابهام فشرده سازی جمله
برای رفع این ابهامات، باید ضمیر را با اسم جایگزین کنیم یا اسم را قبل از ضمیر بگوئیم. مثلا:
- جمله ابهام زا: آن را به من بده.
- جمله روشن: آن کتاب را به من بده.
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره ضمیر و مرجع ضمیر، میتوانید به منابع زیر مراجعه کنید:
- سامانه مدیریت نشریات علمی – تحلیل نحوی هم نقش ضمیر
- وبسایت گنجینه آزمون و محتوای آموزشی – پیدا کردن مرجع ضمیر در جمله
- وبسایت فرادرس – ضمیر چیست
گم شدن مرجع ضمیر
گم شدن مرجع ضمیر زمانی رخ می‌دهد که نویسنده از ضمیر استفاده کند، اما مرجع آن در جمله یا پاراگراف قبل یا بعد وجود نداشته باشد. گم شدن مرجع ضمیر باعث می‌شود که خواننده نتواند فاعل، مفعول، مالک یا هر نقش دیگری را که ضمیر باید نشان دهد، شناسایی کند. علل گم شدن مرجع ضمیر در ابهام و فشرده سازی می توانند مختلف باشند؛
در جملات زیر مواردی که دارای اشتباهات فنی مرتبط با موضوع دارند، برای شما عنوان گردیده است :
- استفاده از ضمیر بدون وجود مرجع مناسب در جمله یا پاراگراف قبل یا بعد
- استفاده از ضمیر به جای عبارت دارای مرجع مناسب در جمله یا پاراگراف قبل یا بعد
- استفاده از ضمیر به جای عبارت دارای بیش از یک مرجع مناسب در جمله یا پاراگراف قبل یا بعد
- استفاده از ضمیر به جای عبارت دارای مرجع نامشخص یا نامناسب در جمله یا پاراگراف قبل یا بعد
برای رفع گم شدن مرجع ضمیر
لازم است که نویسنده اصلاحات را به روش هوشمندانه زیر انجام دهد :
- ضمیر را با مرجع مناسب هم خط کند و در صورت عدم وجود مرجع مناسب، به جای ضمیر از عبارت دارای مرجع مناسب استفاده کند.
- عبارت دارای مرجع مناسب را با ضمیر هم‌خط کند و در صورت عدم وجود ضمیر مناسب، به جای عبارت از ضمیر مناسب استفاده کند.
- عبارت دارای بیش از یک مرجع مناسب را با ضمیر هم‌خط کند و در صورت عدم وجود ضمیر مناسب، به جای عبارت از ضمیر مناسب استفاده کند یا عبارت را به گونه‌ای تغییر دهد که فقط یک مرجع مناسب داشته باشد.
- عبارت دارای مرجع نامشخص یا نامناسب را با ضمیر هم‌خط کند و در صورت عدم وجود ضمیر مناسب، به جای عبارت از ضمیر مناسب استفاده کند یا عبارت را به گونه‌ای تغییر دهد که مرجع شخص یا شیء مشخص یا مناسب داشته باشد.
پیشنهاد ویژه آکادمی الیاس حسینی
اگرچه ابهام و فشرده سازی در ویراستاری کمی تخصصی بود اما همانطور که خود در مثال های ذکر شده آن را درک نمودید، تلاش گردید تا این مطالب به صورت کاملا ساده برای شما بیان گردد. البته که در هر صورت برای افزایش مهارت ویراستاری خود توصیه می شود این کتاب را یک بار حتما بخوانید زیرا تا زمانی که توان مطالعه پایینی داشته باشید نمی توانید ویراستاری حرفه ای باشید.
برای بهره مندی از آموزش های آکادمی آموزش ویراستاری و صفحه آرایی الیاس حسینی و یادگیری تمامی این الزامات می توانید از دوره آموزشی نخبگان ثروت ساز ما دیدن نمایید. ویژگی و مزایای بالقوه این دوره شامل :
- کسب درآمد بالای ۳۰ الی ۵۰ میلیون در ماه
- یادگیری ویرایش مقاله ها
- یادگیری ویرایش پایان نامه ها
- یادگیری کار با نرم افزار های ویراستاری
- پشتیبانی شش ماهه
دیدگاهتان را بنویسید