بررسی ابهام جمله و اثر آن بر عمق متن

در این پست می خواهیم درباره ابهام در جمله و در شعر بپردازیم. هدف ایجاد یک بینش عمیق از آن برای شما است. همچنین برای شما درباره تاثیر آن بر عمق متن به شما توضیح خواهیم داد.
همچنین تلاش بر آن است که در این آموزش به شما در قالب مثال ها مبحث را  بهتر عنوان نماییم و ایرادات را برطرف نماییم.

ابهام چیست با مثال ؟

همانطور که در پست بررسی ابهام و فشرده سازی جمله + گم شدن مرجع ضمیر آموختیم که ابهام چیست و با مثال های متعدد برای ابهام آن را بیان نمودیم. به شما گفتیم این پدیده زمانی رخ می‌دهد که پاراگراف دارای بیش از یک معنا باشد و خواننده نتواند بفهمد که نویسنده منظور خود را با کدام معنا بیان کرده است. در این پست قصد داریم به دو شاخص کلیدی و تاثیر این مقوله در جمله بپردازیم.

این دو شاخص اصلی عبارتند از :

• تأثیر ابهام در جمله بر عمق، تاویل و مغالطه
• نمونه های ابهام در جمله از ادبیات فارسی و ابهام در شعر و تحلیل آن ها

۱.تاثیر ابهام در جمله بر عمق، تاویل و مغالطه

این ابهام اصطلاحا می تواند از نوع واژگانی، نحوی یا کاربرد شناختی باشد. برای مثال واژه «سر» را می توان هم به معنای بالای بدن انسان و جیوان اشاره کرد و هم به رئیس یا فرمانده.

ابهام نحوی

ابهام نحوی زمانی رخ می دهد که ساختار جمله دارای بیش از یک تفسیر باشد و نقش دستوری کلمات مشخص نباشد. برای مثال «من از راهنمایی شما پشیمانم» می تواند دو تفسیر داشته باشد: من از اینکه به شما راهنمایی کردم پشیمانم یا اینکه می تواند به معنای من از اینکه از شما راهنمایی دریافت نموده ام پشیمانم باشد.

ابهام کاربردی شناختی

ابهام کاربردی شناختی نیز نوع دیگری از این قبیل ابهامات جمله محسوب می گردد که جمله در بافت خاص خود قابل فهم باشد ولی در بافت دیگری به معنایی غیر تفسیر گردد. به عنوان مثال در جمله «آقای محمدیان در حال حرکت است» در بافت خبری شاید به معنای سفر یا تغییر مکان خویش تعبیر گردد ولی در بافت علوم درمانی می تواند به شناخت حرکات وی بدل گردد.

حال این مطالب در ویراستاری هم صدق می کند شما برای نوشتن یک متن و یا ویراستاری یک متن می توانید از تکنیک های ادبی کمک بگیرید و یا در تببین و فرایند تهیه متون ادبی درخواست کمک نموده و از یک ویراستار ادبی کمک بگیرید. البته این مطب بیشتر برای کسانی صدق می شود که تمایل دارند یک پایان نامه یا یک مقاله علمی یا یک کتاب مرجع را ویراستاری نمایند.

برای درک بهتر مطلب منابع زیر از وب سایت ویکی پدیا به شما توصیه می شود :

توضیحی درباره مغالطه در جملات از وب سایت ویکی پدیا
توضیحی درباره کژتابی در جملات از وب سایت ویکی پدیا

۲. نمونه های ابهام در جمله از ادبیات فارسی و تحلیل آن ها

موارد بررسی ابهام در جمله و در شعر زیاد است. بنابراین کوشش می شود فقط موارد اصلی برای شما بیان گردد. این موضوع می تواند درک و بینش ادبی را افزایش دهد. همچنین باعث می شود خواننده در درک معنا تامل کند و از ادراک متن مفهوم بهتری کسب نماید.

نحوه استفاده از این تکنیک در ادبیات و اشعار منظم

برخی از شاعران و قلم به دستان به طرز هشیارانه ای از ابهام به عنوان تکنیکی استفاده می کنند.

این تکنیک سبب می گردد کلام خود را پیچیده و هنرمندانه کنند. البته این تکنیک بیشتر در دوران خفقان ادبی ایران به کار می رفته. بنابر این ممکن است برخی افراد از آن به عنوان سخن دو پهلو نیز یاد کنند. اما ماهیت اصلی و نام ادبی و علمی آن اینطور نقل می شود.

برای مثال شعر حضرت حافظ سرشار از ابهامات ادبی است. که باعث افزایش جایگاه این شاعر در ادبیات شیرین پارس گردیده است. به این بیت کوچک از غزلیات حافظ توجه کنید:

بس گل شکفته می شود این باغ را ولی
کس بی بلای خار نچیده است ازو گلی

توجه نمایید این شعر از ادبیات حافظ در حقیقت یک نوع ابهام بسیار عارفانه دارد. در ابتدا گل و باغ را یا حتی به تعبیر بسیار ساده باغبانی را به معرض نمایش قرار می دهد. اما در معنای عارفانه دارد سختی های میان عاشق و معشوق را بیان می نماید.

البته این آرایه های ادبی در ادبیات ایران سرشار است. ولی ما به همین یک مورد بسنده می نماییم و هدف ما از این مثال این بود که این مورد می تواند همانقدر که در ویراستاری پایان نامه اهمیت دارد. اما می تواند در جاهای مخصوص به خود قابل استفاده صحیح باشد.

جمع بندی نهایی

در این مطلب به بررسی ابهام در جمله پرداختیم و گفتیم فرایندی است که در طول یک بازه زمانی کوتاه برای شما به صورت ناخود آگاه جا می افتد. در ادامه مثال هایی برای ابهام آوردیم. و آن را درجمله بررسی کردیم. بنابراین لازم است تا این مقوله را در نوشته های متعدد تمرین نمایید. تا بتوانید در کار ویراستاری به بینشی صحیح دست پیدا نمایید و همچنین می توانید در این فرایند خود را طبق مصادیق استاندارد ادبی شکل دهید.

با تیم الیاس حسینی همراه باشید برای عضویت اقدام نمایید تا از آموزش های رایگان ما مطلع شوید.